حضور بی‌حضوری | Presence Beyond Presence

حضور بی حضور

 

باز هم هر قطره باران می خورد بر پنجره باز

باز هم فریاد، جاری می شود از حنجره باز

 

باز باران بهاری می کند دل را بهاری

باز هم یادت بر این دل می شود چون آب جاری

 

باز باران با ترنم می کند نجوا به گوشم

باز هم با خاطراتت آب آرامش بنوشم

 

یاد او چون گل شکفته می شود در روح و جانم

یاد او هرگز مباد آشفته در دل مهربانم

 

تک تک برگ درختان زیر باران با نسیمی

می شود لرزان چو این دل بشنود عطرِ شمیمی

 

باد و باران و درخت و سبزه و گل در درونم

می کند نجوا به یادت هر دم از دل ای بهارم

 

زیر باران آب را دادن به گل بیهوده باشد

با حضور بی حضورت این دلم آسوده باشد

 

دکتر حجت اله سلیمانی شاپور

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و سردبیر مجله ندای ایثار

https://nesar.tums.ac.ir 19/01/1404

حضور بی‌حضور

Presence in Absence
الحضور بلا حضور

باز هم هر قطره باران می‌خورد بر پنجره باز
Once again, each drop of rain taps on the open pane
مرةً أخرى، کل قطرة مطر تضرب على النافذة المفتوحة

باز هم فریاد، جاری می‌شود از حنجره باز
Once again, a cry flows forth from the open throat in pain
ومرةً أخرى، یصرخ الصوت من الحنجرة المفتوحة

باز باران بهاری می‌کند دل را بهاری
Once again, spring rain renews my heart with gentle grace
ویجعل مطر الربیع قلبی ربیعًا من جدید

باز هم یادت بر این دل می‌شود چون آب جاری
Once again, your memory flows through me, a soft embrace
وتتدفق ذاکرتک فی قلبی کالماء، برقة وحنان

باز باران با ترنم می‌کند نجوا به گوشم
Once again, the rain in whispers murmurs gently to my ear
من جدید، المطر یهمس فی أذنی بلطف

باز هم با خاطراتت آب آرامش بنوشم
Once again, I drink the calm that your sweet memories endear
وأرتشف سکینة ذکریاتک الحلوة

یاد او چون گل شکفته می‌شود در روح و جانم
Your memory, a blooming rose within my soul and mind
ذکرى الحبیب کزهرة متفتحة فی روحی ونفسی

یاد او هرگز مباد آشفته در دل مهربانم
May it never fade nor falter, ever gentle, ever kind
ولا أرید أن تذبل تلک الذکرى فی قلبی الحنون

تک‌تک برگ درختان زیر باران با نسیمی
Every leaf beneath the raindrops, with the breeze begins to sway
کل ورقة تحت المطر تتمایل مع النسیم

می‌شود لرزان چو این دل بشنود عطر شمیمی
Like my heart, it trembles softly when your scent drifts by my way
کقلبی الذی یرتجف بلطف حینما تمرّ رائحتک

باد و باران و درخت و سبزه و گل در درونم
Wind and rain, and tree and blossom—all within me now reside
الریح والمطر والشجر والعشب والزهور فی داخلی

می‌کند نجوا به یادت هر دم از دل، ای بهارم
Calling out your name, my spring, from deep within they cry
یناجون اسمک من أعماق قلبی، یا ربیعی

زیر باران آب را دادن به گل بیهوده باشد
To water a flower in the rain may seem a futile art
سقی الزهرة تحت المطر یبدو عبثًا

با حضور بی‌حضورت، این دلم آسوده باشد
Just like your absent presence brings stillness to my heart
کما أن حضورک بلا حضور یُسکن قلبی بسلام

دکتر حجت‌اله سلیمانی (شاپور)
عضو هیات علمی و سردبیر مجله ندای ایثار دانشگاه علوم پزشکی تهران
۱۹ فروردین ۱۴۰۴ – ۷ آوریل ۲۰۲۵ – ۲۸ شعبان ۱۴۴۶

https://nesar.tums.ac.ir

 

Dr. Hojat ollah Soleimani (Shapur)
Faculty Member and Editor-in-Chief ofNeday-e IsarMagazine, Tehran University of Medical Sciences
7 April 2025 – 19 Farvardin 1404 – 28 Sha'ban 1446

https://nesar.tums.ac.ir

 

 

الدکتور حجة الله سلیمانی (شابور)
عضو هیئة التدریس ورئیس تحریر مجلةنداء الإیثار، جامعة طهران للعلوم الطبیة
https://nesar.tums.ac.ir

 

Présence sans présence

(حضور بی‌حضور)

Encore une fois, chaque goutte de pluie frappe la fenêtre ouverte.
Encore une fois, un cri jaillit de la gorge ouverte.

Encore une fois, la pluie printanière rend le cœur printanier.
Encore une fois, ton souvenir coule en moi comme de l’eau claire.

Encore une fois, la pluie murmure doucement à mon oreille.
Encore une fois, je bois la paix dans le souvenir de toi.

Ton souvenir fleurit en rose dans mon âme et mon esprit.
Puisse-t-il ne jamais se troubler dans mon cœur compatissant.

Chaque feuille d’arbre sous la pluie, frémissant au vent,
Comme ce cœur qui tremble en sentant un doux parfum.

Le vent, la pluie, les arbres, l’herbe et les fleurs en moi
Chantent ton nom, ô mon printemps, à chaque instant.

Donner de l’eau à une fleur sous la pluie est chose vaine,
Tout comme ton absence présente apaise mon cœur sans peine.

Informations (français) :

Dr Hojat ollah Soleimani (Shapur)
Membre du corps professoral et rédacteur en chef de la revueNedaye Isar, Université des Sciences Médicales de Téhéran
https://nesar.tums.ac.ir
19 Farvardin 1404 – 7 avril 2025 – 28 Chaabane 1446

 

Присутствие без присутствия

(حضور بی‌حضور)

Снова каждая капля дождя стучит в открытое окно.
Снова крик льётся из открытого горла — глубоко.

Снова весенний дождь делает сердце весенним.
Снова память о тебе течёт, как вода, нетленной.

Снова дождь шепчет мне на ухо нежно.
Снова я пью покой, воспоминаниями безмятежно.

Память о нём расцветает, как роза, в душе и сознании.
Пусть она никогда не омрачится в моём добром сердце — в его сиянии.

Каждый лист дерева под дождём дрожит на ветру.
Так и моё сердце трепещет от аромата, что слышу.

Ветер, дождь, деревья, трава и цветы во мне —
Все шепчут твоё имя, весна моя, вновь и вновь во сне.

Поливать цветок под дождём — напрасно, без плода,
Как и твоё отсутствие с присутствием — сердце в тишине и покое всегда.

Информация (на русском языке):

Доктор Ходжатолла Сулеймани (Шапур)
Преподаватель и главный редактор журналаНедай-е Исар, Тегеранский медицинский университет
https://nesar.tums.ac.ir
19 фарвардина 1404 г. – 7 апреля 2025 г. – 28 шаабана 1446 г.

 

 

无在的存在

(حضور بی‌حضور)

雨滴再次敲打着敞开的窗户，
呼喊再次从敞开的喉咙中流出。

春雨再次使心灵焕发春意，
你的回忆再次如水般流进我的心里。

雨声轻轻地在我耳边低语，
我再次在你的回忆中饮下宁静之水。

他的回忆如花在我的灵魂与生命中绽放，
愿这回忆永不在我慈悲的心中混乱。

树叶在雨中随风颤动，
正如我的心在闻到熟悉香气时轻颤。

风、雨、树、草与花在我内心深处，
时刻在想你，哦，我的春天。

在雨中为花浇水是徒劳的，
就如你“无在的存在”让我的心感到安然。

���� 个人信息（中文）：

侯贾特欧拉·苏莱马尼 博士（沙普尔）
德黑兰医科大学《奉献之声》杂志编委及主编
https://nesar.tums.ac.ir
1404年法尔瓦尔丁月19日 – 2025年4月7日 – 1446年沙阿邦月28日

 

 

 

حضور در غیاب: تأملی هستی‌شناختی و زیبایی‌شناختی بر شعر «حضور بی‌حضور» از شاپور

چکیده

شعر «حضور بی‌حضور» از دکتر حجت‌اله سلیمانی (شاپور) با تصویری لطیف و بیان عاطفی، مفاهیم عمیقی چون یاد، غیاب، آرامش درونی، و عشق ذهنی را به تصویر می‌کشد. این مقاله به بررسی این شعر از منظر پدیدارشناسی، روان‌شناسی عمقی، و عرفانی پرداخته است. با تمرکز بر بیت پایانی، و تحلیل مختصر سایر ابیات، نشان داده می‌شود که چگونه شاعر از طریق مواجهه با غیاب، به حضوری شهودی و درونی می‌رسد که نیازی به تأیید فیزیکی ندارد. این اثر، به ویژه در بخش پایانی خود، از طریق توصیف «حضور بی‌حضور»، به یک گزاره فلسفی قابل تأمل تبدیل می‌شود.

مقدمه

شعر «حضور بی‌حضور» یکی از نمونه‌های برجسته شعر معاصر است که با استفاده از طبیعت و تصاویری همچون باران، گل، و یاد محبوب، به مفاهیمی همچون غیاب، یاد، و آرامش درونی پرداخته است. این شعر در عین بیان احساسات، به‌طور عمیق‌تری به جستجوی معنا و تجربه‌های درونی می‌پردازد. در این مقاله، با بررسی ابیات مختلف، تلاش می‌کنیم به ارتباط میان «غیاب» و «حضور»، و تأثیر آن بر ذهن و روان انسان پی ببریم.

تحلیل زیبایی‌شناختی و معناشناختی ابیات

۱. تصویر ابتدایی: باران و فریاد

«باز هم هر قطره باران می‌خورد بر پنجره باز / باز هم فریاد، جاری می‌شود از حنجره باز»
این ابیات آغازین، با تصاویری از باران و فریاد، به اولین پرسش‌ها و تضادهای درونی اشاره دارند. باران، نماد یاد و احساسات جاری است و پنجره، نمادی از پذیرش این احساسات به درون است. فریاد نیز نمایانگر تراکم درد و نیاز به رهایی است.

۲. بازگشت دل به بهار در یاد محبوب

«باز باران بهاری می‌کند دل را بهاری / باز هم یادت بر این دل می‌شود چون آب جاری»
در این ابیات، شاعر به بازگشت بهاری یاد محبوب اشاره دارد. یاد معشوق، همان‌طور که باران زمین را بهاری می‌کند، دل را نیز سرشار از طراوت و زندگی می‌سازد.

۳. زمزمه خاطرات و نوشیدن آرامش

«باز باران با ترنم می‌کند نجوا به گوشم / باز هم با خاطراتت آب آرامش بنوشم»
در این بخش، باران به موسیقی و نجوا تبدیل می‌شود. شاعر با یاد معشوق، به آرامشی عمیق دست می‌یابد که همچون نوشیدن آبی از خاطرات شیرین است.

۴. شکفتن یاد چون گل در جان

«یاد او چون گل شکفته می‌شود در روح و جانم / یاد او هرگز مباد آشفته در دل مهربانم»
یاد معشوق در این تصویر به شکفتن گلی در دل تبدیل می‌شود. شاعر بر آرامش و مهربانی دل تأکید دارد، جایی که یاد، باید به رشد و شکوفایی بدل شود و نه به پریشانی.

۵. طبیعت در تلاطم احساسات عاشقانه

«تک تک برگ درختان زیر باران با نسیمی / می‌شود لرزان چو این دل بشنود عطرِ شمیمی»
در این تصویر، شاعر میان خود و طبیعت هم‌دلی و هم‌حسی برقرار می‌کند. برگ‌ها، عطرها، و نسیم‌ها نمادهای رایج طبیعت‌اند که به احساسات شاعر مرتبط می‌شوند. لرزش دل، هم‌زمان با لرزش برگ‌ها در زیر باران است.

۶. وحدت دل و طبیعت

«باد و باران و درخت و سبزه و گل در درونم / می‌کند نجوا به یادت هر دم از دل ای بهارم»
شاعر در اینجا به یگانگی میان جهان درونی و بیرونی اشاره دارد. طبیعت به درون دل تبدیل شده و هر دم، یادی از معشوق، به عنوان بهار در دل، نجوا می‌کند.

۷. بیت پایانی: تعلیق عقل و شهود

زیر باران آب را دادن به گل بیهوده باشد / با حضور بی حضورت این دلم آسوده باشد

در اینجا شاعر به یک مفهوم فلسفی و عرفانی دست می‌یابد. حضور معشوق دیگر نیازی به تأیید فیزیکی ندارد. شاعر به این درک می‌رسد که در غیاب معشوق، حضور درونی و ذهنی او، مایه آرامش است. این بیت، ترکیبی است از تأملات فلسفی و تجربیات درونی، که نشان‌دهنده یگانگی و آرامش است.

در این شعر، استعاره‌ای بسیار ظریف و هنرمندانه است که نشان می‌دهد وقتی منبع آرامش و حیات به‌طور طبیعی و بی‌واسطه جاری است (مانند باران)، تلاش اضافی برای رسیدن به آن، کاری زائد است. همان‌طور که دل در «حضور بی‌حضوری» معشوق، به آرامش می‌رسد و دیگر نیازی به جست‌وجوی بیرونی ندارد.

این مفهوم به طرز زیبایی به یک نوع وصال در فراق اشاره دارد؛ یعنی آن‌قدر حضور معنوی، قوی و جاری‌ست که حتی غیاب فیزیکی را هم بی‌اثر می‌کند.

 

این بیت، به‌ظاهر بیان یک کنایه‌ی شاعرانه است، اما در لایه‌های زیرین، ما را به پرسش‌های هستی‌شناختی درباره ماهیت آرامش، حضور، رابطه و تجربه‌ی فقدان رهنمون می‌شود.

 

تحلیل بیت پایانی

۱. تصویر عینی و ادراک شهودی

در مصراع اول، عمل «آب دادن به گل زیر باران» به عنوان کنشی بیهوده طرح می‌شود. این تصویر طبیعی، استعاره‌ای از تلاش‌های زائد در شرایطی است که ماهیت حضور دیگری، خود به‌تنهایی کافی‌ست.

۲. پارادوکس حضور در غیاب

مصراع دوم دقیقاً در بستر این مفهوم شکل می‌گیرد. شاعر اذعان می‌کند که «با حضور بی‌حضور» آرامش دارد؛ یعنی در غیاب فیزیکی مخاطب، نوعی حضور ذهنی، خاطره‌ای یا حتی روحانی برایش آرام‌بخش است. این حالت را می‌توان با مفهوم «ابژه‌ی خیالین» در نظریه لکان و نیز «ذکر غایب» در عرفان مقایسه کرد.

۳. ابعاد روان‌شناختی و معنوی

در روان‌کاوی، فردی که در سوگ یا فراق به آرامش می‌رسد، گویی فرآیند درونی‌سازی دیگری را انجام داده است؛ به‌عبارتی، غایب را به بخشی از هستی درونی خود بدل کرده است. در عرفان نیز، عاشقِ الهی، در غیاب معشوق، به وصالی درونی و شهودی می‌رسد.

 

نتیجه‌گیری

شعر «حضور بی‌حضور» نه تنها بیان‌گر احساسات شاعر است، بلکه به شکلی عمیق به مسئله فلسفی غیاب و حضور پرداخته است. در این شعر، شاعر از طریق نمادهایی چون باران، گل، و یاد محبوب، به تجربه‌ای درونی و شهودی از حضور دست می‌یابد که دیگر به فیزیک و زمان محدود نیست. در نهایت، این اثر به‌عنوان یک اثر عرفانی و فلسفی، دعوتی به درک عمیق‌تر از «حضور» و «غیاب» می‌کند و به خواننده یادآوری می‌کند که آرامش درونی، اغلب به‌دست‌آمده از «حضور بی‌حضور» است.

منابع

1. لکان، ژاک. چهار مفهوم بنیادی روان‌کاوی. ترجمه نیکو سرخوش، نشر مرکز، ۱۳۹۵.
2. مولوی، جلال‌الدین. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون.
3. هایدگر، مارتین. هستی و زمان. ترجمه مهدی عرب‌زاده، نشر ققنوس، ۱۳۹۸.
4. شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: نشر آگه.
5. ابن‌عربی. الفتوحات المکیه. بیروت: دار صادر.
6. سلیمانی، حجت‌اله (شاپور). شعر حضور بی‌حضور. مجله ندای ایثار، فروردین ۱۴۰۴.

نوید آگاه

 

Presence in Absence: An Ontological and Aesthetic Reflection on the Poem "Presence without Presence" by Shapur

Abstract
The poem "Presence without Presence" by Dr. Hojat-ollah Soleimani (Shapur) with its delicate imagery and emotional expression, portrays profound concepts such as memory, absence, inner peace, and mental love. This paper examines the poem from phenomenological, depth psychological, and mystical perspectives. Focusing on the final verse and briefly analyzing other verses, it demonstrates how the poet reaches an intuitive and inner presence through confronting absence, a presence that does not require physical confirmation. Especially in the final part, the poem becomes a contemplative philosophical statement through the depiction of "presence without presence."

Introduction
The poem "Presence without Presence" is one of the prominent examples of contemporary poetry, using nature and images such as rain, flowers, and memories of the beloved to address themes like absence, memory, and inner peace. While expressing emotions, the poem delves deeper into the search for meaning and inner experiences. This paper, through the examination of various verses, aims to uncover the relationship between "absence" and "presence" and its effect on the human mind and psyche.

Aesthetic and Semantic Analysis of the Verses

1. The Initial Image: Rain and Cry
   "Again, each raindrop hits the open window / Again, the cry flows from the open throat"
   The opening verses, with images of rain and cry, refer to the first inner questions and contradictions. Rain symbolizes memory and flowing emotions, and the window symbolizes the acceptance of these feelings. The cry represents the accumulation of pain and the need for liberation.
2. The Return of the Heart to Spring in the Memory of the Beloved
   "Again, the spring rain makes my heart spring / Again, your memory flows into this heart like running water"
   In these verses, the poet refers to the return of spring through the memory of the beloved. Just as rain brings spring to the earth, the memory of the lover fills the heart with vitality and life.
3. The Whisper of Memories and Drinking Peace
   "Again, the rain murmurs a whisper to my ear / Again, with your memories, I drink the water of peace"
   Here, rain transforms into music and whisper. Through the memory of the beloved, the poet attains a deep tranquility, much like drinking sweet water from cherished memories.
4. The Blooming Memory like a Flower in the Soul
   "His memory blooms like a flower in my soul and heart / His memory never disturbs my gentle heart"
   In this image, the memory of the beloved transforms into a blooming flower in the heart. The poet emphasizes tranquility and kindness in the heart, where memory should grow and blossom, not cause turmoil.
5. Nature in the Turmoil of Romantic Feelings
   "Each leaf of the tree under the rain and breeze / Shivers as my heart hears the scent of jasmine"
   In this image, the poet empathizes with nature. Leaves, scents, and breezes are common symbols of nature, which are connected to the poet’s emotions. The trembling heart corresponds to the trembling of the leaves under the rain.
6. The Unity of the Heart and Nature
   "Wind, rain, trees, grass, and flowers within me / Whispering of your memory every moment, oh my spring"
   Here, the poet points to the unity between the inner and outer worlds. Nature has transformed into the heart, and every moment, the memory of the beloved whispers like spring within the heart.
7. Final Verse: The Suspension of Reason and Intuition
   "Giving water to a flower under the rain is futile / With your presence without presence, my heart finds peace"
   Here, the poet reaches a philosophical and mystical concept. The presence of the beloved no longer requires physical confirmation. The poet realizes that in the absence of the beloved, their inner and mental presence provides peace. This verse combines philosophical reflections and inner experiences, symbolizing unity and tranquility.
   This is a delicate and artistic metaphor showing that when the source of peace and life flows naturally and directly (like rain), any additional effort to reach it is redundant. Just as the heart finds peace in the "presence without presence" of the beloved, it no longer needs to search outwardly.
   This concept beautifully points to a kind of union in separation: the spiritual presence is so strong and flowing that it renders even physical absence ineffective.

On the surface, this verse expresses a poetic metaphor, but at deeper layers, it leads us to ontological questions about the nature of peace, presence, relationship, and the experience of loss.

Analysis of the Final Verse

1. Concrete Image and Perceptive Intuition
   In the first line, the act of "watering a flower under the rain" is portrayed as a futile action. This natural image serves as a metaphor for unnecessary efforts when the essence of another's presence is inherently sufficient.
2. The Paradox of Presence in Absence
   The second line emerges precisely from this concept. The poet admits that "with your presence without presence," he finds peace; in other words, in the physical absence of the beloved, a mental, remembered, or even spiritual presence brings peace. This state can be compared to the concept of the "imaginary object" in Lacanian theory and "absent remembrance" in mysticism.
3. Psychological and Spiritual Dimensions
   In psychoanalysis, someone who finds peace in mourning or separation has seemingly internalized the other; in other words, the absent one has become part of their inner being. In mysticism, the divine lover, in the absence of the beloved, reaches an inner and intuitive union.

Conclusion
The poem "Presence without Presence" not only expresses the poet's emotions but deeply engages with the philosophical issue of absence and presence. Through symbols like rain, flowers, and the memory of the beloved, the poet attains an inner and intuitive experience of presence that is no longer confined by physics and time. Ultimately, this work, as a mystical and philosophical piece, invites a deeper understanding of "presence" and "absence" and reminds the reader that inner peace often emerges from "presence without presence."

References

1. Lacan, Jacques.Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. Translated by Nicki S. Johnston, Center for Psychoanalytic Studies, 1995.
2. Rumi, Jalal ad-Din.Masnavi(Spiritual Couplets). Edited by Reynold A. Nicholson.
3. Heidegger, Martin.Being and Time. Translated by M. Arabzadeh, Qoqnoos Publications, 2019.
4. Shafiei-Kadkani, Mohammad Reza.Imagery in Persian Poetry. Tehran: Agah Publishing.
5. Ibn Arabi.Al-Futuhat al-Makkiya. Beirut: Dar al-Sader.
6. Soleimani, Hojat-ollah (Shapur). "Poem of Presence without Presence."Neday-e Isar Journal, Farvardin 1404.

Navid Agah