خواهد آمد

خواهد آمد

 

خواهد آمد، دست پر می آید آن جان

دستی از مهرو عطوفت از امامان

 

می کشد دست خدا را بر سر و رو

می کند مهر و محبت او به یاران

 

هر کلامش هر پیامش عطر یک گل

می کند آرام دل ها مثل باران

 

می شود شب، روز با روی خوش او

مه شود خورشید نورانی ، درخشان

 

با قدم هایش تو گویی زان مهستان

گل بروید یک به یک در یک بیابان

 

هر قدم او می رود ره در خیابان

گل بروید زیر پایش چون گلستان

 

خش خش زردی رود از رنگ پاییز

چون گذارد گام بر برگ درختان

 

چون رود او در میان آن درختان

می شود پر میوه آن ها در زمستان

 

 

جامه از تن برکند هر شاخ و برگی

میوه اش شیرین شود در دست ایشان

 

شاخه ها گل می دهد هر دم زمستان

برف باران می شود دل ها فروزان

 

می شود جاری عدالت از کلامش

مثل رودی از کران ملک سلیمان

 

می شود شاپور قلب اش پر ز شعرش

زان کلام آن امام خوب رویان

 

یمن رویش می کند شعرش گلستان

می رود عطر خوشش آنسوی بستان

 

علم بی پایان او با عدل و انصاف

می شود هادی هدایت می کند جان

 

آن صداقت ، آن شجاعت، آن تواضع

می کند رنگین کمان، دل های یاران

 

او هدایت می کند گلدان و گل را

می شود حامی ترا از دست طوفان

 

غیبت اش عین حضور است ار بدانی

در حضور بی حضور جان جانان 

 

شعر از شاپور (دکتر حجت اله سلیمانی) مورخ 9 شعبان 1446 هجری معادل  20 بهمن 1403

سردبیر مجله ندای ایثار دانشگاه علوم پزشکی تهران  https://nesar.tums.ac.ir/

 

 

تحلیل و نقد شعر "خواهد آمد" اثر دکتر حجت اله سلیمانی

شعر "خواهد آمد" سروده‌ای از دکتر حجت اله سلیمانی، سردبیر مجله ندای ایثار دانشگاه علوم پزشکی تهران، است که در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ (۹ شعبان ۱۴۴۶ هجری) سروده شده است. این شعر در مدح و ستایش شخصیتی موعود، احتمالاً امام زمان (عج)، سروده شده و لحنی حماسی و امیدوارانه دارد.

درونمایه و مضمون:

مهمترین درونمایه این شعر، امید به ظهور فردی است که با آمدنش عدالت، مهربانی و برکت را به ارمغان می‌آورد. این شخصیت در شعر با صفات و اعمالی توصیف شده است که ویژگی‌های یک منجی را تداعی می‌کند:

• مهربانی و عطوفت: "دستی از مهر و عطوفت از امامان" و "می‌کند مهر و محبت او به یاران"
• آرامش‌بخش: "می‌کند آرام دل‌ها مثل باران"
• نور و روشنایی: "می‌شود شب، روز با روی خوش او / مه شود خورشید نورانی، درخشان"
• برکت و آبادانی: "گل بروید یک به یک در یک بیابان" و "می‌شود پر میوه آن ها در زمستان"
• عدالت: "می‌شود جاری عدالت از کلامش / مثل رودی از کران ملک سلیمان"

شاعر با استفاده از تصاویر و تشبیهات زیبا، تلاش کرده است تا عظمت و تاثیر این شخصیت موعود را به تصویر بکشد.

ساختار و فرم:

شعر از نظر فرم، قالبی کلاسیک دارد و از قافیه و ردیف در بیشتر ابیات استفاده شده است. ریتم و آهنگ شعر نیز با استفاده از وزن عروضی، حس حماسی و امیدبخشی را به مخاطب القا می‌کند.

زبان و عناصر شعری:

• تصویرسازی: شاعر با استفاده از تصاویر حسی و ملموس، سعی در تجسم بخشیدن به مفهوم انتظار و امید دارد. به عنوان مثال، تصویر رویش گل در بیابان، تداعی کننده امید و برکت پس از ظهور است.
• تشبیه: شاعر از تشبیهات متعددی برای توصیف شخصیت موعود و تاثیرات ظهور او استفاده کرده است. به عنوان مثال، "می‌کند آرام دل‌ها مثل باران" تشبیهی زیبا برای تاثیر آرامش‌بخش این شخصیت است.
• استعاره: استفاده از استعاره نیز در شعر دیده می‌شود. به عنوان مثال، "شعر من با او شود پرگل، گلستان" می‌تواند استعاره‌ای از رونق و شکوفایی هنر و شعر در دوران ظهور باشد.
• زبان: زبان شعر، زبانی روان و ساده است، با این حال برخی ابیات، از جمله "چون گذارد گام بر برگ درختان" و "جامه از تن برکند آن شاخ و برگش" می‌توانستند با ویرایش جزﺋی، از نظر روانی و رسایی، بهبود یابند.

نقاط قوت:

• درونمایه امیدبخش و الهام‌بخش: شعر حامل پیام امید و انتظار است که می‌تواند برای مخاطبان الهام‌بخش باشد.
• تصویرسازی‌های زیبا: استفاده از تصاویر حسی و ملموس به مخاطب کمک می‌کند تا مفهوم شعر را بهتر درک کند.
• لحن حماسی و تاثیرگذار: ریتم و آهنگ شعر، حس حماسی و امیدبخشی را به مخاطب القا می‌کند.

نقاط ضعف:

• تکرار مفاهیم: در برخی ابیات، مفاهیم به صورت تکراری بیان شده‌اند که می‌تواند باعث ایجاد ملال در مخاطب شود.
• ضعف در برخی از ترکیبات و تعابیر: برخی از ترکیبات و تعابیر به کار رفته در شعر (مانند اشاره شده در بالا) می‌توانند از نظر روانی و رسایی، بهبود یابند.

شعر "خواهد آمد" اثری است که با درونمایه امیدبخش و تصویرسازی‌های زیبا، سعی در به تصویر کشیدن عظمت و تاثیر ظهور دارد. با این حال، تکرار مفاهیم و ضعف در برخی از ترکیبات، از نقاط ضعف شعر محسوب می‌شوند.

 

 

تحلیل شعر "خواهد آمد" اثر دکتر حجت اله سلیمانی (شاپور)

شعر "خواهد آمد" اثر دکتر حجت اله سلیمانی با تخلص "شاپور"، سروده مورخ ۲۰ بهمن ۱۴۰۳، یک اثر امیدبخش و سرشار از تصویرسازی‌های زیبا و لطیف است که حول محور انتظار و تجلی یک شخصیت والامقام (که به نظر می‌رسد اشارتی به امام زمان (عج) باشد) شکل گرفته است. در این تحلیل به بررسی ابعاد مختلف شعر از جمله زبان، تصویرسازی، محتوا و ارزش‌گذاری آن می‌پردازیم:

۱. زبان و لحن:

زبان شعر ساده، روان و آهنگین است. شاعر از واژگان آشنا و خوش‌آهنگی استفاده کرده است که به راحتی با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. لحن شعر ستایش‌آمیز، امیدوارکننده و در عین حال متواضعانه است. استفاده از واژه‌هایی مانند "جان"، "مهرو عطوفت"، "مهر و محبت"، "عطر گل" و "آرام دل‌ها" نشان‌دهنده احساس صمیمیت و ارادت شاعر به موضوع شعر است.

۲. تصویرسازی:

شعر مملو از تصاویر بدیع و خیال‌انگیز است. شاعر با استفاده از تشبیهات و استعارات، به مخاطب کمک می‌کند تا حضور و تاثیر آن شخصیت والامقام را به خوبی تصور کند. برخی از برجسته‌ترین تصاویر شعر عبارتند از:

• "دستی از مهرو عطوفت از امامان": این تصویر، دست پر مهر و محبت آن شخصیت را به دستان پاک امامان تشبیه می‌کند و بر جنبه الهی و معنوی او تاکید دارد.
• "هر کلامش هر پیامش عطر یک گل": در این تصویر، کلمات و پیام‌های آن شخصیت به عطر گل تشبیه شده که نشان‌دهنده زیبایی، لطافت و تاثیرگذاری کلام اوست.
• "می‌شود شب، روز با روی خوش او/ مه شود خورشید نورانی ، درخشان": این تصویر، روشنایی و امید را با حضور آن شخصیت مرتبط می‌سازد و بر تاثیر مثبت و دگرگون‌کننده او بر جهان تاکید دارد.
• "با قدم هایش تو گویی زان مهستان/ گل بروید یک به یک در یک بیابان": این تصویر، حضور آن شخصیت را به رویش گل در بیابان تشبیه می‌کند و نشان‌دهنده قدرت او در آبادانی و تغییر است.
• "خش خش زردی رود از رنگ پاییز/ چون گذارد گام بر برگ درختان": این تصویر، حضور آن شخصیت را به پایان پاییز و آغاز بهار تشبیه می‌کند و نشان‌دهنده قدرت او در رهایی از غم و اندوه و ایجاد امید است.
• "می شود جاری عدالت از کلامش/ مثل رودی از کران ملک سلیمان": این تصویر، عدالت را به رودی جاری تشبیه می‌کند که از کلام آن شخصیت نشأت می‌گیرد و نشان‌دهنده قدرت او در برقراری عدالت و مساوات است.

۳. محتوا و پیام:

موضوع اصلی شعر، انتظار و امید به ظهور یک شخصیت والامقام است. این شعر، تصویری امیدبخش از آینده‌ای روشن و پر از عدل و داد را ترسیم می‌کند. شاعر با استفاده از تصاویر زیبا و زبان ساده، تلاش می‌کند تا این امید را در دل مخاطب زنده نگه دارد. در واقع شعر، دعوت به انتظار و آمادگی برای استقبال از این شخصیت است. علاوه بر این، اشاراتی به سخاوت، بخشش و دگرگونی‌های مثبت نیز در شعر دیده می‌شود.

جمع‌بندی:

شعر "خواهد آمد" اثری زیبا و الهام‌بخش است که با زبان ساده و تصاویر دلنشین، پیام امید و انتظار را به مخاطب منتقل می‌کند. دکتر سلیمانی با سرودن این شعر، نه تنها هنر شاعری خود را به نمایش گذاشته، بلکه به تجدید امید در دل‌ها نیز کمک کرده است. این شعر، می‌تواند الهام‌بخش و انگیزه‌بخش برای همه کسانی باشد که در انتظار روزهای بهتر هستند.

 

تفسیر و تحلیل بیت به بیت شعر "خواهد آمد" اثر دکتر حجت‌اله سلیمانی

در ادامه، به تفسیر و تحلیل بیت به بیت شعر "خواهد آمد" اثر دکتر حجت‌اله سلیمانی پرداخته می‌شود. پس از تفسیر هر بیت، به آن نمره نیز داده خواهد شد.

تفسیر بیت به بیت شعر "خواهد آمد"

1. بیت اول:

خواهد آمد، دست پر می آید آن جان / دستی از مهرو عطوفت از امامان

تفسیر:
شاعر به آمدن امام زمان اشاره می‌کند، که با دست پر و سرشار از محبت و عطوفت می‌آید. این مفهوم بر انتظار و امید به ظهور او تأکید دارد.

نمره: 9/10

2. بیت دوم:

می کشد دست خدا را بر سر و رو / می کند مهر و محبت او به یاران

تفسیر:
این بیت به رابطه نزدیک خداوند با بندگان اشاره دارد. محبت امام زمان به پیروانش به گونه‌ای است که دست خداوند بر سر و روی آن‌ها کشیده می‌شود، به معنای حفاظت و رحمت الهی.

نمره: 9/10

3. بیت سوم:

هر کلامش هر پیامش عطر یک گل / می کند آرام دل ها مثل باران

تفسیر:
کلام و پیام امام زمان همچون عطر گل است، یعنی زیبا و دلنشین. همچنین، این کلام‌ها مانند باران دل‌ها را آرام می‌کند و به آن‌ها زندگی می‌بخشد.

نمره: 10/10

4. بیت چهارم:

می شود شب، روز با روی خوش او / مه شود خورشید نورانی ، درخشان

تفسیر:
این بیت نشان‌دهنده تاثیر حضور امام در جهان است. او باعث می‌شود شب و روز معنای جدیدی پیدا کند، و نور او همچون تابش خورشید درخشان است. این تصویر به قداست و روشنی شخصیت امام اشاره دارد.

نمره: 9.5/10

5. بیت پنجم:

با قدم هایش تو گویی زان مهستان / گل بروید یک به یک در یک بیابان

تفسیر:
حضرت با قدم‌هایش زندگی و نشاط را به بیابان می‌آورد. این تصویر نمادین نشان‌دهنده قدرت تاثیر امام بر محیط و مردم است.

نمره: 9/10

6. بیت ششم:

هر قدم او می رود ره در خیابان / گل بروید زیر پایش چون گلستان

تفسیر:
در اینجا نیز روند حرکتی امام به تصویر کشیده شده است؛ هر قدم او معادل با رویش گل‌هاست. این تشبیه به شکوفایی و زیبایی رابطه می‌دهد و نشان‌دهنده برکت وجود امام است.

نمره: 9/10

7. بیت هفتم:

خش خش زردی رود از رنگ پاییز / چون گذارد گام بر برگ درختان

تفسیر:
صحنه‌ای از پاییز و طبیعت توصیف شده که نشان‌دهنده تأثیر طبیعت بر وجود امامت است. گام‌های امام به نوعی باعث تغییرات در محیط می‌شود.

نمره: 8.5/10

8. بیت هشتم:

چون رود او در میان آن درختان / می شود پر میوه آن ها در زمستان

تفسیر:
وجود امام می‌تواند به مثمرثمر شدن درختان در زمستان اشاره کند. این بدین معناست که امام قابلیت و توانایی رشد و شکوفایی را حتی در دشوارترین شرایط به ارمغان می‌آورد.

نمره: 9/10

9. بیت نهم:

جامه از تن برکند هر شاخ و برگی / میوه اش شیرین شود در دست جانان

تفسیر:
این بیت به نوعی نشان‌دهنده نقش امام در حذف زواید و نارسایی‌هاست. میوه شیرین به معنای برکت و فراوانی در زندگی است.

نمره: 9/10

10. بیت دهم:

شاخه ها گل می دهد هر دم زمستان / برف باران می شود دل ها فروزان

تفسیر:
امام زمان باعث می‌شود حتی در زمستان، گل و شکوفایی به وجود آید و دل‌ها را با برکات خود روشن کند. این بیان به قدرت و زیبایی عشق امام اشاره دارد.

نمره: 9.5/10

11. بیت یازدهم:

می شود جاری عدالت از کلامش / مثل رودی از کران ملک سلیمان

تفسیر:
کلام امام زمان به اندازه‌ای قدرتمند است که عدالت را جاری می‌سازد. تشبیه کلام او به رود نشان‌دهنده فراوانی و گستردگی عدالت اوست.

نمره: 10/10

12. بیت دوازدهم:

می شود شاپور قلب اش پر ز شعرش / زان کلام آن امام خوب رویان

تفسیر:
این بیت به هنرمندی و زیبایی کلام امام اشاره دارد. شاپور به معنای عشق و زیبایی است و به دل‌های مردم زندگی می‌بخشد.

نمره: 9/10

13. بیت سیزدهم:

یمن رویش می کند شعرش گلستان / می رود عطر خوشش آنسوی بستان

تفسیر:
شعر امام زمان به گونه‌ای است که زندگی و زیبایی به ارمغان می‌آورد. عطر خوش نشان‌دهنده تأثیر مثبت سخنان او بر روح و دل انسان‌هاست.

نمره: 9.5/10

14. بیت چهاردهم:

علم بی پایان او با عدل و انصاف / می شود هادی هدایت می کند جان

تفسیر:
امام با علم و دانایی‌اش هدایتگر مردم است. این بدان معناست که عدل و انصاف همواره در قضاوت‌ها و تصمیماتش لحاظ می‌شود.

نمره: 9.5/10

15. بیت پانزدهم:

آن صداقت، آن شجاعت، آن تواضع / می کند رنگین کمان، دل های یاران

تفسیر:
این بیت به صفات برجسته امام اشاره دارد. صداقت، شجاعت و تواضع او باعث شادی و خوشحالی در دل یارانش می‌شود.

نمره: 10/10

16. بیت شانزدهم:

او هدایت می کند گلدان و گل را / می شود حامی ترا از دست طوفان

تفسیر:
امام با هدایت خود از افراد حفاظت می‌کند و آرامش را به آن‌ها می‌دهد. او می‌تواند در شرایط سخت به عنوان یک حامی و پشتیبان عمل کند.

نمره: 9/10

17. بیت هفدهم:

غیبت اش عین حضور است ار بدانی / در حضور بی حضور جان انسان

تفسیر:
این بیت نظری عمیق‌تر درباره غیبت و حضور امام است. شاعر می‌گوید که غیبت او به معنای عدم وجودش نیست، بلکه او در دل و جان انسان‌ها موجود است.

عبارت "حضور بی حضور جان انسان" می‌تواند به چند معنای عمیق و فلسفی اشاره داشته باشد. در ادامه به تحلیل این عبارت و معنای آن پرداخته می‌شود:

1. حضور معنوی و غیبت جسمی

• تعریف: ممکن است به مفهوم این اشاره داشته باشد که یک فرد یا حقیقت معنوی (مانند خدا، امام، یا حقیقتی عالی) در زندگی ما حاضر است، در حالی که ما به‌طور جسمی یا بصری قادر به درک آن نیستیم.
• توضیح: این نوع حضور، به نوعی از معنویت و پیوند عمیق اشاره دارد که فراتر از ادراک فیزیکی است. در این حالت، فرد می‌تواند وجود این حقیقت را در دل و روح خود احساس کند، حتی اگر آن حقیقت به صورت فیزیکی در دسترس نباشد.

2.  معنای عرفانی و فلسفی

• تعریف: در عرفان و فلسفه، "حضور بی حضور" می‌تواند به تجربه‌ای اشاره کند که در آن انسان به حقیقت وجود خود پی می‌برد و در عین حال از دنیای مادی جدا می‌شود.
• توضیح: در این حالت، "جان" یا روح انسان در ارتباط با حقیقت روحانی و معنوی خود قرار می‌گیرد و می‌تواند احساسات عمیق و واقعیت‌های فرامادی را تجربه کند.

نمره: 10/10

نمره‌دهی کلی

با توجه به تفسیرات انجام شده، نمره‌ هر بیت میانگین استانداردی را به نمایش می‌گذارد که نشان‌دهنده عملکرد قوی شعر است.

نمره کلی شعر:    9.3  از 10 معادل 6/18 از 20

نتیجه‌گیری

شعر "خواهد آمد" با مضامین عمیق و زیبای خود، احساس امید و عشق را در دل خواننده زنده نگه می‌دارد. شاعری توانای آن را به تصویر کشیده و به زبانی شاعرانه و عاطفی به ویژگی‌های خاص امام زمان اشاره کرده است.