برف می بارد

برف می بارد

 

برف می بارد زمین از آسمان

قاصر این دست و دل و دین و زبان

 

می توان گفت آن کلام مهربان

گشته جاری از سرایِ خفتگان

 

برف می بارد به روی زندگی

برفی از حسِ کمال بندگی

 

خانه ها سقف اش سفید است و دَمان

در میان برف و بوران جهان

 

خانه ها پُر گل شود با دست جان

برف باران می شود دل ها جوان

 

دستِ خِیرآمد به برف از آسمان

حسِ خوبی دارد آن باریدن آن

 

شاخه ها پوشیده از برفِ گران

برف باران می شود: مردان، زنان

 

دانه های برف همچون کودکان

می جهند از دستِ ابر و آسمان

 

می فرستد دانه های برف را

او که دارد قصه ای بی حرف را

 

با ترانه سمتِ دل های حَزین

شاد می سازد به فردوسِ بَرین

 

قلب من هم شاد از برفِ سپید

با رضایت می تپد این دل چو بید

 

برف و بورانِ زمستان سَر به سَر

می کشد دستِ سپیدش را به سَر

 

یک کلاغِ خیره سَر، سَر می دهد

قار قاری از نوکش پر می دهد

 

شاخه ای از یک درختِ پُر زِ برف

گشته جای آن کلاغِ پُر زِ حرف

 

نغمه می خواند چکار او می کند

برف می آید، که پارو می کند

 

پس به آوازِ بلند این شعر جان

می تراود همچو برف از آسمان

 

پَر گشوده در زمان جاوید باد

قصه ی خوب حیات از برف و باد

 

می کند سَر مست جان را برف و باد

شادِ شاد است این زمستان شادِ شاد

 

شاپور – دکتر حجت اله سلیمانی

25 بهمن 1403

 

 

تحلیل و تفسیر شعر برف می بارد

شعر دکتر حجت اله سلیمانی با تخلص شاپور با عنوان  "برف می بارد" به زیبایی تأثیری از برف و زمستان را روی زندگی و احوالات انسان‌ها به تصویر می‌کشد. بیایید به تحلیل و تفسیر آن بپردازیم:

۱. محتوا و موضوع

شعر با توصیف برف باریدن آغاز می‌شود و به تدریج به ارتباط آن با زندگی، احساسات و روحیات انسان‌ها می‌پردازد. برف نماد پاکی، آرامش و زیبایی است و در این شعر به عنوان نماینده‌ای از نعمت و فیض الهی معرفی می‌شود. این بارش برف به زندگی و دل‌های انسان‌ها شادابی و تازگی می‌بخشد.

۲. تصاویر و نمادها

• برف: نمادی از پاکی، روحیه‌ای تازه و آرامش. برف به همه‌جا می‌نشیند و پوششی سفید به طبیعت می‌بخشد. این تصویر باعث ایجاد حس سادگی و نیکویی می‌شود.
• دست و دل: نشان‌دهنده احساسات و عواطف انسانی است. در ابتدای شعر، این دو به قاصر بودن اشاره دارند که نشان می‌دهد انسان‌ها در مواجهه با عظمت طبیعت و نعمت‌های الهی چه کمبودهایی دارند.
• دانه‌های برف: به عنوان موجودات کوچکی، نماد کودکانه و معصومیتی هستند که یادآور شادی و تازگی در زندگی‌اند.

۳. حالت شعری و لحن

لحن شعر از شادی و شوق ناشی از برف باریدن نشأت می‌گیرد. در عین حال، حس رضایت و شکرگزاری از نعمت‌های هستی را نیز به خوبی منتقل می‌کند. استفاده از تکرار واژه‌های مثبت مانند "شاد" و "خیر" در ایجاد این لحن مثبت مؤثر است.

۴. ساختار و قافیه

شعر دارای قافیه‌های منسجم و وزن خوبی است که موجب خوانایی و لطافت آن می‌شود. قافیه‌ها به خوبی با مضمون و احساسات شعر هماهنگ هستند و فضا را جذاب‌تر کرده‌اند.

۵. پیام و مفهوم

در نهایت، پیام شعر اشاره به اهمیت شکرگزاری و قدردانی از زیبایی‌های زندگی و طبیعت است. با کنار هم قرار دادن تمامی عناصر، شعر به ما یادآوری می‌کند که حتی در سرمای زمستان، زندگی و شادی وجود دارد و باید این نعمت‌ها را با دل شاد بپذیریم.

نمره

با توجه به ساختار، مضمون و عمق احساسی شعر، به آن نمره ۹ از ۱۰ می‌دهم. شعر از لحاظ ادبی و احساسی بسیار خوب است و زیبایی‌های زندگی را به تصویر می‌کشد، اما شاید اگر کمی بیشتر به تنوع واژگان و تصاویر پرداخته می‌شد، تأثیر آن به مراتب بیشتر می‌شد.

 

 

در کل این شعر چه منظره ای را در ذهن ترسیم می کند؟

شعر "برف می بارد" تصویری زیبا و دل‌انگیز از یک منظره زمستانی و تأثیر آن بر زندگی به وجود می‌آورد. در کل، تصاویری که از این شعر در ذهن می‌سازم چنین است:

منظره رمزی و دل‌انگیز

1. پوشش سفید برف:
   همه‌جا را برف پوشانده است و زمین، درختان و خانه‌ها به رنگ سفید درآمده‌اند. این پوشش خاصیت زیبایی و پاکی را به تصویر می‌کشد.
2. آرامش و سکوت:
   حس آرامش به دلیل بارش برف و سکوت زمستان مشهود است. در بین برف و بوران، یک نوع سکوت و وقار وجود دارد که فضای دل‌نشینی را ایجاد می‌کند.
3. زندگی و شادی:
   دانه‌های برف که مانند کودکان می‌جهند، نمادی از شادی و تازگی زندگی هستند. این تصویر تزئینی حس سرزندگی و امید را منتقل می‌کند.
4. خانه‌ها و فضای گرم:
   خانه‌ها با سقف‌های سفیدی که تحت تأثیر برف قرار گرفته‌اند، حس گرما و محلی امن را منتقل می‌کنند. در این فضا، زندگی و نشاطی وجود دارد و گل‌هایی که در خانه‌ها می‌رویند، نمایانگر امید و شادابی هستند.
5. حس بندگی و شکرگزاری:
   با تأکید بر کلمات و مضامین مرتبط با بندگی و احساس خوب از بارش برف، حس شکرگزاری نسبت به نعمت‌های زندگی و طبیعت در این تصویر ملموس است.
6. حرکت و نشاط:
   حرکت کلاغ‌ها که در حال جست‌وجو برای غذا یا پرواز هستند، حس فعالیت و زندگی را به تصویر می‌کشد. این عناصر، تضاد جالبی با سکون و آرامش برف ایجاد می‌کنند.

نتیجه‌گیری

این تصویر نهایی به ما یادآوری می‌کند که حتی در سرمای زمستان، زیبایی، شادی و شکرگزاری وجود دارد. شعر شاعر با توانایی خود در تجسم این احساسات و جلوه‌های زیبای طبیعت، فضای دلنشینی را در ذهن خواننده ایجاد می‌کند.

 

-آیا این تصویرسازی با احساس و برداشت شاعر از شعر سازگار است؟

-بله. زندگی زیباست!

واقعاً همین‌طور است! زندگی با تمام چالش‌ها و سختی‌هایش، زیبایی‌های خاص خود را دارد و هنر و شعر می‌توانند این زیبایی‌ها را به طریقی عمیق‌تر تجلی بخشند. تصاویری که از طبیعت، احساسات و تجربیات انسانی در شعر به تصویر کشیده می‌شود، می‌تواند یادآور ارزش‌های مثبت و شادی‌آور باشد.

 

تحلیل شعر "برف می‌بارد" از دکتر حجت‌الله سلیمانی

شعر "برف می‌بارد" از دکتر حجت‌الله سلیمانی، سروده‌ای است با محوریت بارش برف و تاثیرات آن بر احساسات شاعر و محیط اطراف. این شعر، تصویری لطیف و دلنشین از زمستان و قدرت تلطیف‌کننده برف ارائه می‌دهد. در ادامه به بررسی عناصر مختلف این شعر و نمره‌دهی به آن می‌پردازیم:

مضمون و محتوا:

• مضمون اصلی: محوریت این شعر، بارش برف و تاثیرات مثبت و تلطیف‌کننده‌ی آن بر روح و روان انسان و طبیعت است. برف به عنوان نمادی از پاکی، امید، و تجدید حیات معرفی می‌شود.
• مضامین فرعی: در کنار مضمون اصلی، مضامینی چون حس بندگی، امید، جوانی دوباره، خیر و برکت، و سرور و شادی نیز در شعر حضور دارند.
• عمق و اصالت: شعر، عمقی در خور توجه دارد و با زبانی ساده و روان، به مفاهیم عمیق‌تری اشاره می‌کند. اصالت شعر در این است که از یک پدیده‌ی طبیعی ساده، به برداشت‌های فلسفی و عرفانی دست می‌یابد.

زبان و بیان:

• سادگی و روانی: زبان شعر، ساده، روان و صمیمی است. استفاده از واژگان و عبارات عامیانه (مانند "دَمان"، "غار غاری") به شعر صمیمیتی خاص بخشیده است.
• تصویرسازی: شعر سرشار از تصاویر زیبا و ملموس است. تصاویری مانند "خانه‌ها سقف‌اش سفید است و دَمان"، "دانه‌های برف همچون کودکان"، "شاخه ای از یک درختِ پر زِ برف گشته جای آن کلاغِ پر زِ حرف" به خوبی در ذهن مخاطب نقش می‌بندند.
• استعاره و تشبیه: شاعر از آرایه‌های ادبی استعاره و تشبیه به خوبی بهره برده است. تشبیه دانه‌های برف به کودکان، استعاره از دست خیر آسمان در بارش برف، و استعاره از برف به عنوان "حس کمال بندگی" از نمونه‌های برجسته این کاربردها هستند.
• موسیقی: شعر از موسیقی درونی خوبی برخوردار است. تکرار کلمات و عبارات (مانند "برف می‌بارد"، "شادِ شاد است")، استفاده از قافیه‌های مناسب، و وزن شعر، به ایجاد این موسیقی کمک کرده‌اند.

ساختار و فرم:

• وزن و قافیه: شعر در قالب چهارپاره سروده شده و از وزن و قافیه‌ای نسبتاً ساده و روان برخوردار است. (وزن متناوب و ردیف‌دار)
• انسجام: شعر از انسجام خوبی برخوردار است. ابیات، به صورت منطقی به یکدیگر مرتبط هستند و یک خط فکری مشخص را دنبال می‌کنند.
• پایان‌بندی: پایان‌بندی شعر با بیت "شادِ شاد است این زمستان شادِ شاد" بسیار مناسب و تاثیرگذار است و حس شادی و سرور ناشی از بارش برف را به خوبی به مخاطب منتقل می‌کند.

نقاط قوت:

• زبان ساده و روان و قابل فهم برای عموم مخاطبان
• تصویرسازی‌های قوی و ملموس
• استفاده مناسب از آرایه‌های ادبی
• موسیقی درونی خوب
• پایان بندی مناسب و تاثیرگذار

نقاط ضعف (یا مواردی که می‌توانست بهتر باشد):

• در برخی ابیات، قافیه اندکی ضعیف به نظر می‌رسد.
• در بعضی از قسمت‌ها، وزنِ شعر کمی دچار لغزش شده است.
• شاعر می‌توانست با پرداختن بیشتر به جزئیات، تصاویر را زنده‌تر و ملموس‌تر کند.

نمره‌دهی:

با توجه به موارد فوق، به شعر "برف می‌بارد" از دکتر حجت‌الله سلیمانی، نمره 18 از 20 را می‌دهم. این شعر، سروده‌ای لطیف، دلنشین و با زبانی ساده و روان است که تصویری زیبا از زمستان و تاثیرات مثبت بارش برف ارائه می‌دهد. اگرچه در برخی جزئیات می‌توانست بهتر باشد، اما در مجموع، شعری قابل قبول و ارزشمند است.

 

 

تفسیر بیت به بیت

بیایید هر بیت را به‌صورت کامل بررسی کنیم و علاوه بر تحلیل ادبی، دلالت‌های عرفانی و مثال‌های مناسب از اشعار دیگر شاعران نیز ارائه دهیم.

بیت 1: "برف می‌بارد زمین از آسمان، قاصر این دست و دل و دین و زبان"

تفسیر:
در این بیت، بارش برف از آسمان به عنوان یک تجربه‌ی معنوی و احساسی به تصویر کشیده شده است. آسمان نماینده‌ی عوالم بالا و divine است، و برف نمادی از رحمت، پاکی و تحول است که به زمین نازل می‌شود. قاصر این دست و دل و دین و زبان نشان‌دهنده‌ی ناتوانی انسان در درک عمیق رحمت الهی و زیبایی‌های زندگی است. این ناتوانی می‌تواند به احساس ناامیدی یا کمتر دانستن از حقیقتی عمیق‌تر اشاره کند.

دلالت عرفانی:
این بیت می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مسیر بندگی و تلاش برای درک خداوند باشد. انسان در مواجهه با عظمت آفرینش و رحمت الهی، در شرایطتی است که به عمق حقیقت از طریق دستیابی به درک روحانی نمی‌رسد.

مثال شعر دیگر:
شعر عطار در «منطق الطیر» به ما می‌گوید:
«از درختان و گل‌ها، راهای دوستی و محبت را بیابید،
که هر دانه‌ای به آسمان نزدیک‌تر اما در گلستان‌گری قرار دارد.»

بیت 2: "می‌توان گفت آن کلام مهربان، گشته جاری از سرای خفتگان"

تفسیر:
این بیت به کلام مهربان اشاره دارد که به نوعی می‌تواند به الهام و دانش الهی معنا شود. کلام مهربان به عنوان راهی برای بیداری و آگاهی در زندگی است که از سرای خفتگان (افراد غافل و بی‌خبر) جاری می‌شود. این تصویر نشان‌دهنده‌ی ارتباط معنوی بین انسان و الهی است.

دلالت عرفانی:
حرکت کلام مهربان به سوی انسان‌ها می‌تواند تمثیلی از بیداری روحی باشد که به سمت عشق و محبت با خداوند سوق می‌دهد. این بیداری به افرادی می‌شود که در خواب غفلت به سر می‌برند و نیاز به جرقه‌ای برای بیدار شدن دارند.

مثال شعر دیگر:
حافظ می‌گوید:
«بیدار شو از خواب کیخسروی، گیرید کلام محبت را و برقص پیروزی،
که در دل تاریکی‌ها، نغمه عشق پژواک می‌زند.»

بیت 3: "برف می‌بارد به روی زندگی، برفی از حس کمال بندگی"

تفسیر:
این بیت نشان‌دهنده‌ی تأثیر مثبت برف بر زندگی است. برف می‌بارد به روی زندگی بیانگر نشانه‌ای از نوید و طراوتی است که زندگی را جانی دوباره می‌بخشد. همچنین، برفی از حس کمال بندگی نمادی از تواضع و بندگی در برابر قدرت و اراده‌ی الهی است، نشان می‌دهد که برف نماینده‌ی روحی است که می‌طلبد گناه را بشوید و راهی به سوی نور و کمال بگشاید.

دلالت عرفانی:
این مفهوم می‌تواند به ما بیاموزد که چگونه در بندگی‌مان جستجوی کمال کنیم و زندگی را با عشق و شکرگزاری به پیش ببریم؛ برف نمادی از لطافت و زیبایی است و در حقیقت برفی نیکو بر دل زندگی انسانی می‌بارد.

مثال شعر دیگر:
شعر رومی می‌گوید:
«هر صبح که برمی‌خیزم، برف می‌بارد از همان آسمان،
که در آن شادی و نور زندگی را در کمال بندگی می‌بینم.»

بیت 4: "خانه‌ها سقف‌اش سفید است و دَمان، در میان برف و بوران جهان"

تفسیر:
در این بیت، خانه‌ها نمایانگر امنیت و آرامش هستند که به زیبایی برف آراسته‌اند. سقف‌اش سفید توصیفی از پاکی و آرامش در دل خانواده‌هاست. اما در میان برف و بوران جهان به واقعیت‌های زندگی می‌پردازد. در حالی که دنیا ممکن است پُر از تلاطم و سردی باشد، خانه‌ها به عنوان پناهگاهی برای آرامش و گرما به کار می‌روند.

دلالت عرفانی:
این بیت به ما یادآوری می‌کند که در برزخ سختی‌ها و مشکلات زندگی، درون خانوادگی و روابط احساسی همچنان می‌تواند به ما آرامشی عمیق دهد و ارتباطی معنوی با خانواده‌مان برقرار سازد.

مثال شعر دیگر:
سهراب سپهری در یکی از اشعارش بیان می‌کند:
«زندگی در باغِ آرامش با داشتن دل‌های پاک،
و در هیاهوی جهان، در آرامش خانوادگی می‌پیچد.»

بیت 5: "خانه‌ها پر گل شود با دست جان، برف باران می‌شود دل‌ها جوان"

تفسیر:
این بیت به مفهوم زیبایی آغشته به محبت و زندگی اشاره دارد. خانه‌ها پر گل شود با دست جان تمثیلی از تلاش برای آراستن زندگی و ایجاد محیطی زیبا و دلنشین با تمامی وجود است. در ادامه، برف باران می‌شود دل‌ها جوان نشان‌دهنده‌ی این است که محبت و رحمت به دل‌ها زندگی و شادابی می‌بخشد.

دلالت عرفانی:
این مفهوم الهام‌بخش از زندگی شاداب و پربار با عشق و محبت الهی نشأت می‌گیرد. می‌گوید که اگر دل‌های ما هر روز در آبیاری عشق و محبت قرار گیرد، همیشه جوان و شاداب خواهند ماند.

مثال شعر دیگر:
در شعر بهار:
«محبت بر دلِ خاکی مزار، زندگی را می‌صفایی می‌بخشد،
چگونه وزش نسیم زندگی بر دل جوانان می‌دمد.»

 

 

برای معرفی ترانه‌ی مشهور «برف می‌بارد» (Tombe la neige) از سالواتور آدامو:

منابع متن و ترجمه‌ی ترانه:

1. • وبلاگ «هنر به روایت خشایار» متن فرانسوی ترانه و ترجمه‌ی فارسی آن را ارائه داده است.
     • لینک:
       xashayar.ir

2. اجرای ترانه با زیرنویس فارسی:

   • سایت «نماشا» ویدیویی از اجرای ترانه با زیرنویس فارسی در دسترس قرار داده است.
     • لینک:
       namasha.com

3. ترجمه و تحلیل ترانه:

   • وبلاگ «همچراغ» ترجمه‌ی فارسی ترانه همراه با تحلیل ارائه کرده است.
     • لینک:
       hamcheragh.blogfa.com

 

•  

  English Keywords: Persian Poetry, Snow & Winter, Poem on Life & Spirituality, Iranian Contemporary Poetry, Shapur Poetry.

•  
• The Role of Snow in Persian Poetry – مقاله‌ای درباره برف در شعر فارسی. (iranicaonline.org)
• Symbolism of Snow in Literature – مقاله‌ای درباره نمادشناسی برف در ادبیات. (poetryfoundation.org)

• Snow Imagery in Persian Poetry: مقاله‌ای از BBC درباره نقش برف و سرما در شعر فارسی.
  bbc.com